TUYÊN TRUYỀN PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT PHÒNG, CHỐNG MA TÚY VÀ CHUYÊN ĐỀ PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG

TUYÊN TRUYỀN PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT PHÒNG, CHỐNG MA TÚY

VÀ CHUYÊN ĐỀ PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG

TUYÊN TRUYỀN PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT PHÒNG, CHỐNG MA TÚY

Giáo viên báo cáo: Đỗ Thị Thanh Hương

Thời gian thực hiện: tháng 9/2024

A. PHẦN MỞ ĐẦU

          Đất nước ta hiện nay đang có những đổi thay kì diệu về mọi mặt như kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng, giáo dục, y tế ... giúp cho cuộc sống của nhân dân ngày càng tốt đẹp hơn. Trước những sự đổi thay đó chúng ta còn gặp không ít những khó khăn phức tạp mà cuộc sống hôm nay đòi hỏi sự thử thách và rèn luyện của mỗi con người trong xã hội và đặc biệt là đối với thế hệ trẻ.. Cùng với sự đổi thay của đất nước thì hàng loạt các tệ nạn xã hội nổi lên. Trong các tệ nạn xã hội nói chung, tệ nạn ma tuý nói riêng, nó như những liều thuốc độc đang tàn phá, huỷ hoại những cái tốt đẹp mà chúng ta đã và đang xây dựng. Nó ngấm ngầm huỷ diệt nhân cách, phẩm chất đạo đức của con người. Thanh niên học sinh là một lực lượng rất quan trọng trong mọi hoạt động xã hội, là một bộ phận lao động chính, sau này là lực lượng góp phần thúc đẩy sự tiến bộ xã hội. Trong số những người mắc nghiện thì thanh niên chiếm một tỷ lệ khá lớn. Tệ nạn ma túy là hiểm họa lớn cho toàn xã hội, gây tác hại cho sức khoẻ, làm suy thoái nòi giống, phẩm giá con người, phá hoại hạnh phúc gia đình, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội và an ninh quốc gia. Bọn tội phạm ma túy tìm mọi cách nhằm đưa ma túy đến tay người sử dụng. Khách hàng chủ yếu của bọn chúng là học sinh, sinh viên.Thủ đoạn của bọn tội phạm ma túy là bắt đầu với những loại ma túy có hàm lượng ma túy rất nhẹ trong thuốc lá hoặc các loại nước uống … với nhiều hình thức chào mời, dụ dỗ, doạ nạt, bắt ép... đưa các em đến ma túy một cách không trực tiếp.

Do đó đòi hỏi thế hệ trẻ ngày nay phải có nghị lực và nhận thức đầy đủ để tránh xa những cám dỗ của ma tuý.

B. NỘI DUNG

I. Khái niệm: Ma tuý là gì ?

Trong những năm gần đây ma túy được nhắc nhiều trên các phương tiện thông tin dại chúng. Nhưng ma túy là gì thì còn có nhiều cách hiểu khác nhau.

- Trước đây người ta thường gọi là “ thuốc phiện” bởi vì khi đó chỉ có thuốc phiện là chất gây nghiện, nhưng hiện nay những chất gây nghiện ngày càng xuất hiện nhiều, đa dạng, muôn hình, muôn vẻ, nên ma túy được dùng để chỉ các chất gây nghiện nói chung.

- Do vậy, khái niệm ma túy được các chuyên gia nghiên cứu của tổ chức Liên hợp quốc cho rằng: “Ma túy là các chất hóa học có nguồn gốc tự nhiên và nhân tạo khi xâm nhập vào cơ thể con người sẽ có tác động làm thay đổi tâm trạng, ý thức và trí tuệ, làm con người bị lệ thuộc vào chúng gây nên tổn thương cho cá nhân và cộng đồng.”

 - Các chuyên gia nghiên cứu về ma túy của Việt Nam cho rằng: “Ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp khi được đưa vào cơ thể của con người nó có tác dụng làm thay đổi trạng thái, ý thức và sinh lý của con người đó. Nếu lạm dụng ma túy, con người sẽ lệ thuộc vào nó, khi đó gây nên  tổn thương và nguy hại cho người sử dụng và cộng đồng”.

- Ma túy bao gồm nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa, cao côca, lá, hoa, quả cây cần sa; lá cây côca; quả thuốc phiện khô; quả thuốc phiện tươi; herôin; côcain; các chất ma túy khác ở thể lỏng; các chất ma túy khác ở thể rắn.

Có nhiều cách phân loại ma túy, nhưng  căn cứ vào nguồn gốc ma túy, ma túy được chia làm ba nhóm: ma túy tự nhiên, ma túy bán tổng hợp, ma túy tổng hợp.

II. Các loại ma túy thường gặp

- Thuốc phiện và các chất tương tự thuốc phiện: Thuốc phiện là nhựa được trích ra và chế biến từ quả cây thuốc phiện (còn gọi là cây anh túc). Nhựa thuốc phiện được đóng gói dạng đặc, dẻo, màu nâu đen. Từ nhựa này người ta chế biến để thu được morphine dưới dạng viên hoặc dạng nước đựng trong ống thuỷ tinh. Heroin (còn gọi là bạch phiến) là chất được tạo ra từ morphin.

 - Một số chất hoàn toàn được tổng hợp có tác dụng tương tự morphin gọi là opiate tổng hợp. Đó là các chất: mépéridine (dolosal, dolorgan, demerol) methadone (depridol), levorphanol (levo-dromoran)

- Các chất gây ảo giác gồm có: cần sa (còn gọi là bồ đà) LSD, mescaline, psilocybin, phencyclidine …

+ Các loại ma túy trên thường được dùng bằng cách hút, hít, chích, uống.

III. Tác hại của ma túy

- Ma túy có những tác hại vô cùng to lớn cho cá nhân người nghiện, gia đình, người thân và xã hội.

1. Cá nhân người nghiện chịu những tác hại như :

– Ma túy dạng hít gây viêm mạc vùng mũi.

– Ma túy dạng hút làm tổn thương đường hô hấp, làm phổi suy yếu dễ mắc các bệnh nhiễm trùng phổi.

– Ma túy dạng chích dễ dàng làm lây các bệnh qua đường máu như sốt rét, viêm gan siêu vi B, AIDS

– Ma túy chích tại các ổ chích, tụ điểm chích còn bị pha thêm một số chất bẩn dễ gây áp-xe nơi chích phải cưa cụt chân tay, hoặc gây nhiễm trùng máu có thể đưa đến chết người.

– Ma tuý tổng hợp có khả năng gây hoại tử, suy giảm hệ thống miễn dịch

– Dùng ma túy quá liều có thể tim ngừng đập, ngưng thở dẫn đến chết người.

– Người nghiện lâu ngày cơ thể gầy ốm, da xám xịt, môi thâm, tóc tai xơ xác…

– Người nghiện lâu ngày còn bị tổn thương về mặt tinh thần, kém tập trung suy nghĩ, giảm nghị lực, mất ý chí vươn lên khiến bỏ ma túy cũng khó hơn.

• Người mới nghiện heroin, khi “phê” (ngay sau khi sử dụng ma túy) thường ga tăng kích thích tình dục dẫn đến hành vi tình dục không an toàn, có thể bị lây nhiễm HIV/AIDS 
• – Giới nữ nghiện ma túy có khi phải bán thân để có tiền sử dụng ma túy.

– Nghiện ma túy là đánh mất tuổi trẻ, phá hủy tương lai của chính mình, không giúp ích gì cho xã hội. Sự mất nhân cách, thay đổi tính tình trở nên gian xảo, lừa dối mọi người, trộm cắp, cướp giật, lừa đảo, mua bán ma túy, huênh hoang với mục đích kiếm tiền để sử dụng ma túy.

2. Đối với gia đình và người thân:

-  Buồn khổ vì trong nhà có người nghiện. Công việc làm ăn của gia đình bị ảnh hưởng vì khách hàng thiếu tín nhiệm.

-  Mất mát tài sản, ảnh hưởng về mặt tài chính vì người nghiện phung phí tiền bạc, của cải để mua ma túy.

-  Tan vỡ hạnh phúc gia đình nếu chồng hay vợ nghiện ma túy. Con cái bị bỏ bê.

-  Tai tiếng, xấu hổ với hàng xóm láng giềng và bà con thân tộc vì trong nhà có người nghiện.

-  Tốn tiền bồi thường cho nạn nhân của người nghiện do quậy phá, ẩu đả, đua xe lạng lách gây tai nạn giao thông…

-  Tốn tiền bạc công sức và thời gian chăm sóc khi người mắc những chứng bệnh do sử dụng các chất gây nghiện.

– Tốn thời gian thăm nuôi khi người nghiện phải vào tù vì phạm pháp.

 3. Đối với xã hội:

- Nghiện ma túy là đầu mối dẫn đến những tệ nạn xã hội. Để có tiền thoả mãn cơn nghiện, người nghiện không từ một hành vi nào để kiếm tiền.

-  Những hành vi phạm pháp như : trộm cắp, móc túi, giật đồ…. thậm chí giết người họ cũng dám làm.

- Do tác hại ảo giác của một số loại ma túy người nghiện có thể có hành vi hung hãn, gây hấn, quậy phá gây mất trật tự an ninh xã hội.

-  Xã hội mất tiền do người nghiện sử dụng để mua ma túy, nếu mỗi người nghiện sử dụng từ 50.000 cho đến 200.000 đồng mỗi ngày thì người nghiện nước ta tiêu tốn từ 10 tỷ cho đến 42 tỷ mỗi ngày (số tiền sự thật chắc chắn là lơn hơn rất nhiều lần).

-  Tốn kém do phải xây dựng lực lượng phòng và khắc phục, giải quyết các hậu quả do ma túy đem lại.

IV. Nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy

   Nghiện ma túy hầu như không xuất phát từ một nguyên nhân đơn lẻ mà là sự tổ hợp của nhiều tác nhân khác nhau:

1. Nguyên nhân chủ quan từ phía bản thân: 

Đây là nguyên nhân mang tính chất quyết định dẫn tới nghiện ma túy, do người sử dụng ma túy thiếu hiểu biết về tác hại của ma túy nên dễ bị kẻ xấu lôi kéo, dụ dỗ dùng thử ma túy cho biết và họ chỉ thử một lần thôi nhưng vẫn bị nghiện. Sau đó vì sĩ diện cá nhân, vì danh dự gia đình, dòng tộc mà họ bưng bít, giấu kín nhưng chỉ ngày càng lún sâu vào ma túy.

Sự thiếu hiểu biết về ma túy cộng với tính hiếu kỳ, tò mò, thích chơi trội thể hiện mình ở các nhà hàng, vũ trường để được mệnh danh là những đại gia sành điệu ăn chơi dẫn tới tự nguyện sử dụng ma túy rồi trở thành người nghiện.

Một số người sử dụng ma túy như một phương thức lẩn tránh khỏi tác động của các stress rất đa dạng trong đời sống hiện đại: stress trong gia đình (mâu thuẫn giữa các thế hệ, cha mẹ bất hòa, ly thân, ly hôn, mất người thân gắn bó với họ, bị bạo lực trong gia đình, bị lạm dụng tình dục. Bố. mẹ hoặc anh chị em khác lạm dụng các chất gây nghiện…), stress trong môi trường học tập (thi hỏng, bị thi hành kỷ luật,…), stress trong tình yêu, stress trong công việc…

Đặc biệt, một số đối tượng thanh thiếu niên gặp phải vấn đề gia đình thường buồn chán, bỏ học, bỏ nhà đi bụi đời hình thành các băng nhóm sống lang thang trộm cắp, móc túi… sau đó bị kẻ xấu lôi kéo vào hút chích ma túy và lợi dụng những đối tượng này vào con đường vận chuyển trái phép các chất ma túy.

2. Nguyên nhân từ phía gia đình:

 Hiện nay, ý thức giáo dục, quan tâm con cái của một số gia đình thường bị buôn lỏng. Vì cuộc sống mưu sinh, một số bậc cha mẹ mải mê làm ăn mà quên đi việc giáo dục, uốn nắn con cái trong quan hệ tiếp xúc bạn bè, khiến giới trẻ tiếp xúc với bạn xấu dẫn đến nghiện ngập mà gia đình không hề hay biết. Chỉ đến khi con mình phạm tội bị bắt giam mới biết, lúc đó đã quá muộn.

Đặc biệt nguy hại là một số gia đình do sĩ diện hay do nuông chiều con cái nên không dám thừa nhận với cộng đồng là con mình đã bị nghiện, không dám đưa con cái đi điều trị ở các cơ sở cai nghiện và chịu áp lực thường xuyên phải cung cấp tiền để chúng mua chất gây nghiện dẫn đến việc họ ngày càng nghiện nặng hơn.

Một số gia đình thiếu kinh nghiệm trong giáo dục con cái như thiếu kiên quyết, sợ con cái tức giận bỏ đi, sợ tan vỡ gia đình khiến trẻ được nước lấn tới. Một số gia đình do bố mẹ quá nóng giận hoặc hay trừng phạt quá nặng hoặc bất công cũng dễ dẫn đến trẻ có ý thức chống đối, chán nản và dễ sa

3. Nguyên nhân từ phía xã hội: 

Có thể nói, hiện nay chúng ta đang phải sống trong một môi trường xã hội đầy rẫy những cám dỗ của tệ nạn xã hội: các ổ nhóm và tụ điểm buôn bán ma túy vẫn con tồn tại ở nhiều nơi, người nghiện vẫn có thể tìm mua ma túy tương đối dễ dàng.

Bên cạnh đó, mặt trái cơ chế thị trường luôn là mảnh đất cho các loại tệ nạn xã hội phát triển, đặc biệt là tệ nạn ma túy. Mà những mặt trái này tác động đầu tiên vào tầng lớp thanh, thiếu niên có lối sống thực dụng, thích ăn chơi, hưởng thụ nhưng không chịu lao động.

Bằng chứng là hiện nay, trong xã hội khoảng cách giàu nghèo ngày càng phân hóa sâu sắc, một số gia đình giàu có lên rất nhanh chóng dẫn tới con cái có điều kiện ăn chơi, đua đòi, dễ bị cám dỗ bởi ma túy. Còn một số người gia đình không có điều kiện về tài chính để đáp ứng nhu cầu ăn chơi, đua đòi thì sinh ra trộm cắp, cướp giật, nhất là khi đã nghiện ma túy thì nhu cầu về tiền ngày càng dẫn tới hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng như giết người, cướp của, mại dâm…

Công tác tuyên truyền phổ biến Luật phòng, chống ma túy của các đoàn thể chính trị hiện nay tuy đã được tăng cường, nhưng vẫn còn thiếu sự phối hợp, chưa có sự phân công cụ thể dẫn khiến công tác tuyên truyền chưa được thường xuyên.

V. Những biểu hiệu cơ bản của học sinh khi bị nghiện ma túy:

- Khi mới nghiện ma túy, các em thường tìm mọi cách để giấu người thân, gia đình hành vi dùng ma túy của mình. Tuy vậy, các em vẫn có những biểu hiện như:

+ Giờ giấc thất thường, hay ra khỏi nhà vào những giờ cố định hoặc tranh cãi, thuyết phục người trong nhà để được tự do hơn trong giờ giấc sinh hoạt, thoát khỏi sự quản lý của gia đình.

+ Thay đổi tính tình: Từ hiền lành trở nên hung dữ, quậy phá, có những lúc các em hưng phấn, cười nói vô cớ, nói nhiều những câu chuyện cứ lặp đi lặp lại, có lúc ủ rũ uể oải, hay ngáp vặt, ít chịu tiếp xúc với người thân trong gia đình, ít quan tâm đến vệ sinh cá nhân.

 + Không giao tiếp với người nhà, trốn vào một góc riêng biệt để lơ mơ, lim dim, tận hưởng cơn phê ma túy.

 +  Học sinh dễ bị kích động, dễ bị tự ái. Các em có những biểu hiện tranh cãi, đôi khi thuyết phục những người trong gia đình để đạt được những nhu cầu cá nhân.

 + Hay nói dối về việc sắp xếp thời gian làm việc cá nhân.

 +  Học hành sa sút, bê trễ, không chú ý nghe giảng bài, năng lực hoạt động ngày càng giảm, không còn tinh khôn và có thể dẫn đến nghỉ, bỏ học.

 + Buồn ngủ, ngáp dài, uể oải như người mất ngủ, mất sự linh hoạt tinh thông như người thường, lơ đãng thường ngủ gật trong lớp.

 + Mắt đỏ, lờ đờ do bị kích thích.

 + Thiếu tập trung trong công việc, lười biếng, lơ là với các sở thích trước đây.

 +  Ngại giao tiếp với người thân, thích ở một mình riêng biệt.

 + Thay đổi tập quán, thức khuya, dậy trễ, ăn uống bất thường không nền nếp hay quên và cập rập, ít quan tâm đến vệ sinh cá nhân. Khi say ma túy, tuỳ loại ma túy sử dụng mà có biểu hiện khác nhau: gây ảo giác, hưng phấn, kích thích, giảm tri giác có thể dẫn đến rối loạn hành vi. Khi thiếu ma túy, người nghiện có các biểu hiện: chảy nước mắt, toàn thân bất an, vật vã, đổ mồ hôi, sốt, ớn lạnh, bứt rứt, đứng ngồi không yên, cảm giác khó chịu như đàn kiến bò trong xương, lo âu, mất ngủ.

 + Thỉnh thoảng có những cơn hốt hoảng, lo lắng nhất là đến lần chích hay vì lý do nào đó mà không thực hiện được.

 +  Nhu cầu tiền bạc ngày một tăng, thường xin tiền nhiều nhưng không sử dụng vào những lý do chính đáng

Từ những kiến thức cơ bản về tệ nạn ma túy mà giáo viên cung cấp sẽ giúp cho các em học sinh hiểu và nắm được những kiến thức về tệ nạn ma túy để chủ động phòng tránh cho mình không xa vào tệ nạn ma túy, đồng thời cũng biết tuyên truyền cho mọi người cùng biết để có biện pháp phòng chống, góp phần xây dựng môi trường học đường trong sạch và phát triển.  

VI. Biện pháp xây dựng môi trường giáo dục phòng chống ma túy có sự kết hợp giữa các lực lượng trong và ngoài trường học 

Trong công tác giáo dục về phòng chống ma túy cần có sự phối kết hợp chặt chẽ, thường xuyên,  liên tục và nhịp nhàng giữa ba môi trường giáo dục là gia đình, nhà trường và xã hội.

1. Đối với nhà trường:

- Cần xây dựng kế hoạch hoạt động: Đây là công đoạn rất quan trọng của chu trình quản lý trong nhà trường, có kế hoạch mới xác định được mục tiêu cần đạt, biện pháp thời gian, chỉ tiêu thực hiện. Hằng năm dựa vào chỉ đạo chung của toàn ngành và tình hình cụ thể của đơn vị để xây dựng kế hoạch chung, trong đó phải chú trọng việc phòng, chống tệ nạn ma túy xâm nhập vào trường học. Trong từng thời điểm, phải liên tục xác định nhiệm vụ giáo dục học sinh và thường xuyên lồng ghép trong các hoạt động, sinh hoạt lớp và sinh hoạt đoàn, đội..

 - Xây dựng đội ngũ và lực lượng nòng cốt trong  nhà trường:  Cần thường xuyên có sự phối kết hợp giữa các lực lượng nòng cốt tham gia vào công tác giáo dục phòng, chống ma túy đó là: Chi bộ Đảng trong nhà trường, Ban chấp hành Công đoàn , Ban chấp hành Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, giáo viên chủ nhiệm, ban đại diện cha mẹ học sinh …. hàng tháng lực lượng này cần có kế hoạch và đề ra biện pháp tốt nhất để giáo dục học sinh về tệ nạn ma túy theo những chủ đề mà nhà trường đề ra trong tháng.

- Các tổ chức, đoàn thể cũng cần phối hợp, theo dõi, nắm bắt những chuyển biến trong tâm lý nhận thức của học sinh, nhất là học sinh cá biệt để có biện pháp uốn nắn, xử lý kịp thời những sai phạm nếu có. Cần có thái độ kiên quyết, phê phán công khai và xử lý nghiêm khắc với hành vi vi phạm về tệ nạn ma túy của học sinh.

- Xây dựng các mô hình câu lạc bộ thanh niên như: CLB phòng chống ma túy, mại dâm,…

2. Đối với gia đình học sinh :

 Gia đình giữ vai trò nền tảng quan trọng và luôn đóng góp công sức trong giáo dục con em.. Vì vậy gia đình cần:

- Tạo cho con, em một môi trường sống trong sạch và đầy tình yêu thương ở trong chính gia đình của mình, gia đình yên ấm, hạnh  phúc; luôn quan tâm tới các mối quan hệ bạn bè của con và cha mẹ  là tấm gương cho con noi theo. Thường xuyên theo dõi, nắm bắt những thay đổi trong tư duy nhận thức, trong tâm lý, tình cảm của con em mình để có những tư vấn, những lời khuyên răn mang tính giáo dục chứ không được gò ép một cách vô cảm

- Cần quan tâm, giáo dục con cái tốt, cha mẹ phải làm gương cho con trong cách sống và trong các hoạt động hàng ngày, mọi người trong gia đình đối xử với nhau bằng tình yêu thương, bố mẹ, anh chị em sẵn sàng là nơi chia sẻ, sẽ tạo cho học sinh có được đời sống tâm lý ổn định, học được những cách đối xử ân tình.

Đứng trước những hành vi  sai trái khi con có biểu hiện xa vào tệ nạn xã hội thì cha mẹ nên có thái độ bình tĩnh, ân cần chỉ bảo để các con dần dần nhận ra sự không đúng đắn và từ bỏ nó. Sự quát tháo, đánh đập, nhiếc móc hoặc trừng phạt chỉ làm tăng thêm những hành vi đó ở các con. Vấn đề là các con phải tự nhận ra và từ bỏ hành vi đó một cách tự nguyện.

Đặc biệt, quan hệ giữa cha mẹ và con cái trong gia đình phải là mối quan hệ tin tưởng - bình đẳng. Cha mẹ phải phấn đấu để trở thành những “người bạn lớn” của con cái, kịp thời uốn nắn những lệch lạc trong nhận thức, thái độ và tình cảm của các con, chia sẻ với con cái những khó khăn, vướng mắc, cho các con những lời khuyên, những cách giải quyết đúng đắn để các con có được đời sống tâm lý ổn định nhờ sự quan tâm, tình yêu thương cũng như có được những hành vi ứng xử phù hợp nhờ những ý kiến đầy kinh nghiệm cha mẹ.

3. Đối với  các ban ngành, đoàn thể, chính quyền ở địa phương.

  - Các cấp ủy Đảng chính quyền, đoàn thể cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền giáo dục, phổ biến chủ trương, Nghị quyết của Đảng, chính sách Pháp luật của Nhà nước.

- Nhà trường cần tham mưu với chính quyền địa phương, công an xã, phường sắp xếp các hàng quán bán xung quanh trường học theo trật tự, tránh lấn chiếm và kinh doanh các ngành, mặt hàng có tác hại đối với việc giáo dục con em như: kinh doanh các dịch vụ trò chơi điện tử, quán bia, cà phê, bi a, karaoke…

- Phối hợp với các cấp, các ngành tại địa phượng trong việc tuyên truyền về tác hại của ma túy. Ngoài ra, chính quyền các cấp cần tạo điều kiện cho thanh thiếu niên nói chung và học sinh nói riêng có các hình thức sinh hoạt văn hóa trong sáng lành mạnh. Đẩy mạnh công tác quản lý, giáo dục thanh thiếu niên trên đại bàn.

C. KẾT LUẬN

Việc tổ chức giáo dục phòng chống tệ nạn ma túy thông qua các hoạt động ngoại khóa cho học sinh ở các bộ môn trong nhà trường nói chung và  môn GDCD nói riêng là hết sức cần thiết. Các hoạt động cần phải được thực hiện thường xuyên theo từng chủ điểm, chủ đề. Từ đó, giúp các em có những hiểu biết đầy đủ và nhận thức đúng đắn về việc gì nên làm và những việc gì cần phải tránh.

Tuy nhiên, để thực hiện tốt những hoạt động này có hiệu quả yêu cầu người giáo viên phải thực sự nhiệt tình và có một trình độ chuyên môn vững vàng, có đầu óc sáng tạo.

Quan trọng hơn cả, là gây được sự quan tâm, tham gia của tất cả các đối tượng học sinh và cần phải có sự phối kết hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để giúp các em học sinh có những hiểu biết đầy đủ và đúng đắn về tệ nạn xã hội nói chung và tệ nạn ma túy nói riêng. Từ đó, trang bị cho các em học sinh  các kĩ năng để tự bảo vệ mình trước những cám dỗ của tệ nạn xã hội đang diễn ra nhiều như hiện nay. Đồng thời thông qua các cách tổ chức một số hoạt động mà giáo viên hướng dẫn cũng giúp các em biết cách tổ chức các hoạt động về tuyên truyền phòng chống tệ nan ma túy trong cộng đồng để đóng góp xây dựng một xã hội văn minh, trong sạch và tiến bộ.

CHUYÊN ĐỀ PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG

Giáo viên báo cáo: Đỗ Thị Thanh Hương

Thời gian thực hiện: tháng 9/2024

1. PHẦN MỞ ĐẦU

Trong thời gian gần đây, bạo lực học đường đang là vấn đề nóng, được cả xã hội quan tâm. Trước tình hình đó Đảng, Nhà nước và Ngành giáo dục đã ban hành văn bản, chỉ thị nhằm tăng cường xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường ở các cơ sở giáo dục. Ngày 18/12/2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định số 5886/QĐ-BGDĐT về Chương trình hành động phòng, chống bạo lực học đường trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên giai đoạn 2017- 2021. Chương trình đã nêu rõ mục tiêu: “Bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; chủ động phòng chống, phát hiện, ngăn chặn và kịp thời xử lý các hành vi vi phạm nhằm giảm thiểu bạo lực học đường” đồng thời nhấn mạnh vai trò, tầm quan trọng của giáo dục phòng, chống bạo lực học đường trong nhà trường hiện nay.

Trong các nhà trường phổ thông “Bạo lực học đường” cũng là nỗi trăn trở của người làm công tác giáo dục. Bên cạnh việc truyển thụ kiến thức, nhà trường còn cần quan tâm hơn nữa việc giáo dục đạo đức, giáo dục pháp luật cho học sinh, hướng đến sự phát triển đoàn diện cả đức, thể mỹ. Tuy nhiên, thời gian gần đây, vấn nạn bạo lực học đường ngày càng phát triển và phức tạp. Hiện tượng giáo viên đối xử thiếu thân thiện với học sinh, có hành vi ngược đãi, thiếu công bằng trong giáo dục gây bất bình trong xã hội, ảnh hưởng uy tín của người thầy giáo. Hay những hành vi gây gổ, đánh nhau, dùng những ngôn ngữ xúc phạm của học sinh gây mất đoàn kết, ảnh hưởng đến quá trình vui chơi, học tập của các em. Nếu không có biện pháp quản lý giáo dục, không có sự chỉ đạo chặt chẽ, thống nhất từ hiệu trưởng đến giáo viên và gia đình các lực lượng xã hội khác thì các em khó có được sự  tiến bộ thay đổi nhận thức và hành vi trong việc ứng xử với mọi người xung quanh được.

Chuyên đề nhằm mục đích nâng cao nhận thức đúng đắn của giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh về vấn đề phòng chống bạo lực học đường. Giáo dục kĩ năng cần thiết cho giáo viên và học sinh trong quá trình giảng dạy và học tập. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh nhà trường, đặc biệt về vấn đề phòng chống bạo lực học đường.

GS Peck Cho (Đại học Korea - Hàn Quốc) - Cố vấn giáo dục của Chính phủ Hàn Quốc - cũng nhìn nhận bạo lực học đường hiện nay là vấn nạn đang rất nghiêm trọng. Ông cho biết “Dựa vào kinh nghiệm của mình, tôi muốn nói là không có giải pháp nào dễ dàng với vấn nạn này. Bạo lực học đường ở Việt Nam nếu so sánh với Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ hay châu Âu thì mới đang ở giai đoạn bắt đầu. Và tôi nghĩ những năm tiếp theo nó còn tồi tệ hơn nữa. Vậy nên, thời điểm này chúng ta phải làm ngay, hãy làm tất cả những gì có thể, kể cả những điều nhỏ nhất…” Vì thế, vấn đề giáo dục phòng chống bạo lực học đường là mối quan tâm của toàn xã hội.

2. NỘI DUNG

1. KHÁI NIỆM

-  Bạo lực học đường là những hành vi thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lý, đạo lý, xúc phạm trấn áp người khác gây nên những tổn thương về tinh thần và thể xác diễn ra trong phạm vi trường học mà đối tượng gánh chịu chủ yếu là các học sinh và sinh viên.
 Một số hành vi bạo lực học đường phổ biến bao gồm:

– Hành vi đánh nhau giữa học sinh với học sinh với nhau, mang vũ khí đến trường hoặc các hình phạt thể chất của nhà trường;

– Bạo lực tinh thần bao gồm cả việc tấn công bằng lời nói như bôi nhọ, xỉ nhục, chế nhạo hoặc bắt người khác làm theo ý mình;

– Bạo lực tình dục bao gồm hiếp dâm và quấy rối tình dục mà đối tượng gánh chịu là học sinh, sinh viên;

– Cách hình vi khác như bạo lực tâm lý (cô lập trong lớp) và bạo lực mạng …

II. CÁC HÌNH THỨC BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG

1. Về mặt đạo đức: có 4 loại

- Bạo lực thân thể: là những hành vi gây ra thương tích, đau đớn trên cơ thể học sinh. Loại bạo lực này bao gồm các hành vi bạo lực về thể chất, gồm đánh nhau giữa các học sinh hoặc các hình phạt thể chất của nhà trường. Bạo lực thân thể làm ảnh hưởng đến sự phát triển về thân thể và tinh thần của trẻ em.

Cách nhận biết học sinh đang bị bạo lực thân thể: Nhiều học sinh sẽ giấu thầy cô và cha mẹ, do đó người lớn hãy chú ý đến những vết thương, cào, dấu bầm tím trên cơ thể học sinh. Ngoài ra quần áo bị rách, bị xé hoặc những khi học sinh than thở đau đầu, đau bụng cũng có thể là dấu hiệu của học sinh đang bị bạo lực thân thể.

- Bạo lực tinh thần: là hành vi dùng lời nói dùng từ ngữ tàn nhẫn, có tính chất xúc phạm, miệt thị, bao gồm: trêu chọc, sỉ nhục, đặt biệt danh, đe doạ, bình phẩm thiếu tôn trọng về người khác (vẻ ngoài, tôn giáo, dân tộc, người khuyết tật, giới tính, gia đình đơn thân, nghề nghiệp cha mẹ, hoàn cảnh gia đình...). Việc bạo lực bằng lời nói có thể bắt đầu không gây tổn thương, nhưng về lâu dài sức ảnh hưởng của bạo lực lời nói cũng tiêu cực không kém các loại bạo lực khác.

Cách nhận biết nếu học sinh đang bị bạo lực bằng lời nói: Học sinh có thể bắt đầu bỏ bữa, đổi khẩu vị, trở nên buồn bã hoặc cáu bẳn. Học sinh bắt đầu chia sẻ với cha mẹ về những điều đáng buồn mà bạn bè hoặc ai đó nói về học sinh và học sinh có thể hỏi bạn xem những điều ấy có thật hay không.

Bạo lực tinh thần, bao gồm cả việc tấn công bằng lời nói; bạo lực tình dục, hiếp dâm và quấy rối tình dục; các dạng bắt nạt bạn học; và mang vũ khí đến trường.

- Bạo lực xã hội: Là một dạng bắt nạt dễ dàng che giấu, có thể diễn ra sau lưng học sinh, nhằm ngăn cản học sinh hoà đồng với bạn bè chung lớp hoặc một số nhóm, hội trong trường học. Dạng bạo lực này không dễ nhận ra, tuy nhiên lại có thể làm học sinh bị xấu hổ, cảm thấy cực kỳ tủi thân và nghiêm trọng hơn là huỷ hoại tên tuổi của học sinh.

Các hành vi sau có thể được xem là bạo lực xã hội: Nói xấu sau lưng và lan truyền về những tin tức bịa đặt; Những cử chỉ bằng mặt hoặc cơ thể tỏ vẻ khinh bỉ, đe doạ; Thường nói những câu đùa thô tục gây khó chịu, làm người khác xấu hổ và cảm thấy tủi nhục; Nhại giọng, bắt chước một cách thiếu tôn trọng; Kết bè phái nhằm xa lánh, cô lập người khác; Nói xấu, dựng chuyện nhằm phá huỷ tên tuổi của người khác.

Cách nhận biết nếu học sinh đang bị bạo lực xã hội: giáo viên và cha mẹ có thể theo dõi sự thay đổi tính cách, tâm trạng của học sinh, khi học sinh đột nhiên ngừng chơi với nhóm bạn hoặc không tham gia hoạt động tập thể nào đó. Học sinh hoạt động một mình nhiều hơn bình thường và các học sinh nữ thường có trải nghiệm bị xa lánh, bị tách biệt, cảm thấy cảm xúc dễ bị chi phối bởi bạn bè xung quanh.

- Bạo lực trên môi trường mạng: là những hành vi gây hại cố ý, được lặp lại, thông qua các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại, và các mạng xã hội, email, diễn đàn, website, nền tảng trực tuyến như: Gửi những tin nhắn, hình ảnh, video bài viết nhằm gây tổn thương, tra tấn người khác; Có chủ ý cô lập, lan truyền tin đồn sai lệch một cách tục tĩu; Giả danh làm người khác trên nền tảng trực tuyến hoặc mạng xã hội; Bị người khác quay chụp những hình ảnh nhạy cảm.

Cách nhận biết: Thầy cô và CMHS quan sát và có thể nhận ra khi HS dành nhiều thời gian trên mạng, lướt mạng xã hội và nhắn tin liên tục, nhưng trông các con khá buồn, hay thậm chí căng thẳng. Hãy để ý xem học sinh bỗng dưng khó ngủ, năn nỉ cha mẹ cho học sinh ở nhà thay vì đến trường và đột nhiên học sinh ngừng tham gia các hoạt động đội nhóm mà học sinh từng ưa thích.

2. Về mặt hành động: Bạo lực học đường có hai loại:

- Loại thụ động: Là những hành vi của học sinh bị sai lệch do các em nhận thức không đầy đủ hoặc nhận thức sai chuẩn mực, nội quy, quy tắc của trường lớp hay bị bạn bè rủ rê…. loại hành vi này không đáng lo ngại vì có thể giáo dục, cung cấp thông tin để học sinh hiểu đúng, từ đó các em có hành vi đúng đắn.

- Loại chủ động: Là những hành vi mà cá nhân mặc dù biết rõ những quy tắc, chuẩn mực đạo đức của nhà trường, của xã hội nhưng vẫn cố ý làm khác. Đối với loại bạo lực học đường này, việc khắc phục gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại của cha me, thày cô, nhà trường và xã hội.

3. Về mặt nhân cách con người: Bạo lực học đường gồm có 4 loại:

- Bạo lực giữa học sinh với học sinh

- Bạo lực giữa giáo viên với học sinh

- Bạo lực giữa học sinh với giáo viên

- Bạo lực giữa phụ huynh học sinh với giáo viên

Ở phạm vi đề tài này, chúng tôi chỉ nghiên cứu loại bạo lực giữa học sinh và học sinh

3. Dấu hiệu, biểu hiện của bạo lực học đường

1. Dấu hiệu của bạo lực học đường.

- Bạo lực học đường thường trải qua ba giai đoạn là trước, trong và sau hành vi bạo lực và đều để lại dấu vết hoặc dấu hiệu, báo trước bằng các biểu hiện, chứng cứ nhận biết được gồm có:

- Dấu hiệu tiền bạo lực gồm có dấu hiệu xa và cận bạo lực.

• Dấu hiệu xa như học sinh học kém, lêu lỏng, chán học, bất cần đời.

Dấu hiệu gần (cận bạo lực) như gây gổ, hăm dọa, kết băng nhóm, mang theo hung khí trong người…

- Dấu hiệu thực hiện hành vi bạo lực: Là các dấu vết bạo lực để lại sau hành vi bạo lực nói lên mức độ độc ác, nương tay hay chỉ là dằn mặt, cảnh cáo người bị xâm hại. Ngoài ra, các dấu hiệu còn cho biết kẻ gây hại là nhẫn tâm, vô tình hay cố ý với người bị hại

 - Dấu hiệu hậu bạo lực: chủ yếu là hành vi, thái độ của kẻ gây hại sau khi bị xử lý đó là thái độ đối với hậu quả xảy ra như ăn năn, hối hận hay hả hê, thỏa mãn của người gây hại.

Đối với công tác giáo dục cần xem xét tường tận và lưu ý các dấu hiệu trong một vụ bạo lực học đường nhưng các dấu hiệu tiền bạo lực là vấn đề có ý nghĩa nhất vì nó là chỉ báo để nhà trường tiến hành can thiệp, ngăn chặn các hành vi bạo lực học đường hiệu quả, kịp thời, định hướng cách giải quyết thỏa đáng nhằm ngăn chặn bạo lực xảy ra. Dấu hiệu sau bạo lực cũng cần được xem xét để có thể giáo dục cảm hóa người gây hại, ngăn chặn hành vi tiếp diễn đối với những dấu hiệu ân hận, hối cải sau bạo lực.

2.  Biểu hiện của bạo lực học đường

- Biểu hiện của hành động bạo lực học đường có thể xảy ra dưới nhiều hình thức:

+ Xúc phạm, lăng mạ, xỉ nhục, đay nghiến, chà đạp nhân phẩm, làm tổn thương về mặt tinh thần thông qua lời nói.

          + Đánh đập, tra tấn, hành hạ làm tổn hại về sức khỏe, xâm phạm cơ thể con người thông qua những hành vi bạo lực.

4. THỰC TRẠNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG

• Chỉ cần lên Google đánh cụm từ "Học sinh đánh nhau" thì chỉ cần (0,08 giây) thì kết quả google tìm kiếm là 3.140.000 cụm từ liên quan đến việc học sinh dùng bạo lực để giải quyết những khúc mắc. Đây là một con số thật khủng khiếp và đáng báo động. Hoặc chỉ cần vào Youtube bạn sẽ thấy những hình ảnh, những thước phim bạo lực do học sinh quay lại và tung lên mạng. Những thước phim quay cảnh đấm đá vô nhân tính của các cô cậu mang đồng phục học trò đang đấm đá, xé áo, lột quần, túm tóc gây ám ảnh cho người xem và nỗi đau về một thế hệ tuổi trẻ với những nhân cách đang bị băng hoại nghiêm trọng. Những nguyên nhân dẫn đến hành vi bạo lực thường là những hành vi do: học sinh cá biệt thành lập băng nhóm để ức hiếp bạn bè; do ảnh hưởng từ phim ảnh bạo lực; do ghen tị về thành tích học tập; do mâu thuẫn nhỏ trong bạn bè dẫn đến xích mích, nổi nóng thiếu kiềm chế;

V. Nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường

1. Nguyên nhân xuất phát từ cá nhân học sinh

           Do học sinh không có khả năng kiểm soát hành vi và tự kiềm chế kém; Học sinh kém khả năng tập trung, hiếu động; Học sinh dễ bị căng thẳng về xúc cảm; Học sinh có những thái độ và suy nghĩ chống đối xã hội, mất lòng tin vào những điều tốt đẹp; Học sinh đã từng có các hành vi bạo lực trong quá khứ; Học sinh có tiền sử hoặc đang sử dụng ma túy, rượu và thuốc lá hay các chất kích thích.

Tình trạng “dư thừa sức lực” của học sinh ở lứa tuổi dậy thì khiến các em phát triển mạnh về thể chất, hưng phấn cao, kiềm chế kém. Hơn nữa, các em đang muốn chứng tỏ bản thân, khẳng định cái “tôi” cá nhân, nhưng lại không biết thể hiện bằng cách nào, do đó, muốn dùng vũ lực như một cách thể hiện sự vượt trội của mình so với bạn bè.

2.  Nguyên nhân xuất phát từ gia đình

 - Cha mẹ có thu nhập và học vấn thấp; Cha mẹ nghiện ngập hay phạm pháp; bạo lực trong gia đình; Cha mẹ thiếu quan tâm hay không tạo được quan hệ tình cảm với con cái; Cha mẹ kém khả năng kiểm soát con cái; Cha mẹ kém tình thương yêu và nối kết trong gia đình; Chức năng giáo dục trong gia đình kém; Biện pháp giáo dục và kỷ luật không nhất quán, quá dễ dãi hay quá khắc nghiệt; Cha mẹ ly thân hoặc ly hôn; Cha mẹ có tiền án, tiền sự hoặc đang ngồi tù; Gia đình vừa trải qua những cú sốc về tinh thần như mất người thân, kiện cáo, phá sản,…

 - Gia đình chính là nơi hình thành cho các em nhân cách sống và cách ứng xử trong xã hội văn minh, nơi giáo dục cho các em những cảm nhận đầu tiên về quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên và giữa mỗi người với chính bản thân mình...

 - Như chúng ta đã biết, gia đình là nền tảng đặc biệt quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho trẻ từ tuổi ấu thơ. Nếu cha mẹ, anh, chị, em… trong gia đình cư xử với nhau bằng bạo lực, sử dụng những từ ngữ, lời lẽ không hay với nhau sẽ ảnh hưởng rất lớn đến suy nghĩ, tình cảm của đứa trẻ và từ đó, dần hình thành trong trẻ những biểu hiện lệch lạc trong suy nghĩ và hành động giống như gia đình chúng.

- Một nguyên nhân nữa cũng cần nhắc đến đó là sự thiếu quan tâm từ phía gia đình do cha mẹ chỉ chăm chú vào các công việc làm ăn hàng ngày thiếu sự kiểm soát và chăm sóc con cái thường xuyên hoặc do gia đình ít con nên sự chiều chuộng con cái quá mức chỉ biết cung cấp, đáp ứng về tiền bạc theo yêu cầu của con cái mà thiếu sự kiểm soát, quan tâm đến suy nghĩ, hành động của con em cũng chính là mối quan tâm mà chúng ta cần suy nghĩ.

3.  Nguyên nhân xuất phát từ nhà trường

 Học sinh bị thầy cô, ban giám hiệu, hay nhân viên nhà trường bạo hành, bạc đãi, đe dọa, làm nhục; Bị bạn bè ruồng bỏ hắt hủi hay bắt nạt; Không khí thù địch hay lề lối bất công trong lớp học; Giáo viên không quan tâm đến đời sống tâm lý, tình cảm của học sinh; Biện pháp kỷ luật của thầy cô và nhà trường không nhất quán, quá dễ dãi hay quá khắc nghiệt; Chương trình học quá nhiều; Nhà trường, lớp học thiếu các gương tích cực trong đời sống và thiếu những hoạt động xã hội lành mạnh; Học sinh giao du với bạn bè phạm pháp trong nhà trường; Học sinh không muốn học và thất bại trong việc học; Nhà trường có truyền thống tồn tại các băng nhóm bạo lực; Nhà trường không có mối liên hệ tích cực với gia đình học sinh cũng như các tổ chức xã hội khác; Nhà trường không có các hoạt động tham vấn học đường cần thiết,… Vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh chưa được quan tâm đúng mức, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình - nhà trường và xã hội.

Bên cạnh đó, áp lực chương trình học tập nặng nề hiện nay cũng đang là mối quan tâm cần giải quyết. Học sinh hầu như không có nhiều thời gian để tham gia các hoạt động xã hội, các câu lạc bộ, đội nhóm, nhằm rèn luyện kỹ năng, trau dồi nhân cách. Thầy cô trong trường cũng bị áp lực dạy nặng nề nên phần nào buông lỏng việc “dạy làm người” cho các em. Tổ chức Đoàn - Đội trong nhà trường chưa phát huy hết vai trò là “một người bạn của thanh thiếu niên”, chưa quan tâm đến giáo dục kỹ năng sống trang bị cho các em học sinh các cấp học…

4.  Nguyên nhân xuất phát từ cộng đồng, xã hội va các phương tiện truyền thông

 - Phân tầng kinh tế - xã hội có diễn biến phức tạp, khoảng cách giàu nghèo giữa các gia đình, giữa các vùng miền ngày càng rõ nét, áp lực kinh tế dẫn đến giảm sút vai trò của gia đình đối với việc bảo vệ và chăm sóc con cái. Tình trạng bất bình đẳng về cơ hội phát triển của trẻ em giữa các vùng miền.

          - Chức năng kinh tế của gia đình đã lấn áp chức năng giáo dục con cái của cha mẹ và những người thân trong gia đình, làm xao nhãng việc chia sẻ tình cảm, giáo dục phòng tránh những nguy cơ tiêu cực của môi trường sống có thể ảnh hưởng đến trẻ.

- Bạo lực gia đình, bạo lực ngoài cộng đồng xã hội cũng là “đường link” dẫn tới các hành vi bạo lực của trẻ em Việt Nam.

- Công nghệ thông tin phát triển như vũ bão, trẻ em được tiếp cận với các trò chơi điện tử và mạng Internet từ khi còn rất nhỏ, từ đó, dẫn đến các hiện tượng nghiện game online, nghiện internet cũng như các trang mạng xã hội, ảnh hưởng từ các trò chơi mang tính bạo lực cao, các em bất chấp pháp luật, chuẩn mực đạo đức để được thỏa mãn “nhu cầu bạo lực” thông qua các trò chơi online, rời xa cuộc sống thực tìm đến thế giới ảo của internet.

- Các ấn phẩm báo chí, sách, truyện tranh, video clip, phim ảnh mang tính bạo lực cũng góp phần hình thành “nhu cầu bạo lực” của trẻ em Việt Nam.

          - Đặc biệt, các em cũng bị ảnh hưởng từ chính những cảnh bạo hành trong gia đình và ngoài xã hội như bạo lực trên các sân cỏ, đâm chém để tranh giành quyền lợi, đánh người thi hành công vụ, …

VI. Hậu quả của bạo lực học đường

1.  Đối với bản thân người “bị hại” và “người “gây án”

Trong nhiều vụ bạo lực được nói đến, không ít đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng về mặt thể xác, tinh thần cũng như khả năng học tập. Nhẹ nhàng có thể là những vết bầm tím nhưng cũng có thể là những vết thương nặng phải vào bệnh viện điều trị và để lại những di chứng xấu ảnh hưởng đến cuộc đời các em về sau. Với các em “bị hại” thường có những biểu hiện rối nhiễu hành vi, ảnh hưởng đến học tập, lao động, năng khiếu, ước mơ, sở thích của bản thân, mất tự tin, lo sợ khi đến trường dẫn đến lầm lì, ít nói, luôn ở trong trạng thái lo lắng, ngại tiếp xúc với mọi người, việc ăn ngủ cũng gặp khó khăn, cơ thể suy nhược,… dẫn đến sức học giảm sút, ngại đến trường, phát sinh các vấn đề về thần kinh. Nghiêm trọng hơn, có em trở nên trầm cảm, tự ti, lo sợ và có những trường hợp đã tìm đến cái chết để giải thoát chính mình. Đối với học sinh “gây án”, các em sẽ dần lơ là trong học tập, nuôi dưỡng niềm tin về “sức mạnh” của mình dẫn đến không còn muốn học, thích ra đời để chứng tỏ bản thân, kết quả học tập sa sút, có những trường hợp bỏ học thường xuyên hoặc bỏ học vĩnh viễn. Tồi tệ hơn, khi không ít vụ bạo lực đã cướp đi sinh mạng của những học sinh vô tội để lại sự thiệt thòi, đau đớn không chỉ về mặt thể xác mà cả tinh thần cho người “gây án” và gia đình bên gây “gây án” lẫn “bị hại”, sự lo lắng, ân hận muộn màng và ám ảnh tâm lí những người “gây án”. Nếu là bạo lực đối với giáo viên hoặc cán bộ làm việc trong nhà trường, giữa những người làm giáo dục với nhau, ngoài gây ra thương tích cho đối phương khiến gia đình phải xấu hổ, bồi thường thiệt hại, những người “gây án” còn phải chịu sự dè bỉu, chê bai của xã hội và dù sau đó họ có thật sự thay đổi tích cực thì điều đó cũng rất khó để thuyết phục xã hội cho họ một cái nhìn khác và rất khó để họ lấy lại được hình ảnh tốt đẹp trong mắt mọi người. Đó là, chưa kể đến gia đình và bản thân người “gây án” cũng sẽ chịu sức ép rất lớn của dư luận, chịu sự dè bỉu của hàng xóm. Nghiêm trọng hơn là hậu quả của những hành vi bạo lực tình dục. Không chỉ tổn thương về thể chất, mà tổn thương tinh thần cũng rất khó khắc phục Khủng hoảng tâm lý, suy sụp tinh thần, hoảng loạn, có xu hướng muốn tự tử, nhận thức lệch lạc về giới tính, ác cảm về vấn đề tình bạn - tình yêu hay nhận thức sai lầm về cuộc sống, muốn trả thù đời hoặc đi tìm sự quên lãng trong những tệ nạn khác là hậu quả đặc biệt nghiêm trọng

2.  Đối với Nhà trường

Những hành vi bạo lực học đường làm cho hoạt động giáo dục của nhà trường bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thầy cô, bạn bè lo lắng, mất tinh thần học tập, giảng dạy, tình đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau bị rạn nứt. Trường học trở thành “chiến trường” để các em “thể hiện mình”. Những hành vi bạo lực học đường của học sinh sẽ làm ảnh hưởng đến thành tích thi đua của lớp, của trường, ảnh hưởng đến danh tiếng của nhà trường cũng như các thầy cô và gây thêm mâu thuẫn giữa phụ huynh với nhau. Cũng không quên nói tới những hành vi bạo lực của giáo viên làm cho môi trường giáo dục ở nhà trường mất đi tính quy phạm, uy tín, danh dự người giáo viên bị hạ thấp và tất nhiên hiệu quả dạy học sẽ không thể đạt được như mong đợi. Đó là chưa kể, những hành vi bạo lực của giáo viên có thể làm cho học sinh có cảm giác lo lắng và sợ hãi khi đến tiết học của mình.

3.  Đối với gia đình

           Đối với các bậc phụ huynh, nếu con đánh nhau với bạn, bị nhà trường xử phạt, bị cha mẹ nạn nhân lên tiếng thì cách xử lý phổ biến nhất được các bậc cha mẹ lựa chọn là chửi mắng, trách móc, thậm chí là đánh đập con mình. Qua đó, họ vô tình gieo thêm vào đứa con của mình nỗi bực tức và làm nảy sinh mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái. Không khí gia đình sẽ trở nên căng thẳng hơn nếu như cha mẹ cứ đổ lỗi cho nhau về việc quản lý và giáo dục con. Không ai chịu nhận lỗi về mình, vợ chồng nảy sinh mâu thuẫn với nhau chỉ vì con cái, gia đình phải mất thêm một khoản tài chính lớn để giải quyết hậu quả. Trước thực trạng bạo lực học đường ngày càng trở nên nghiêm trọng thì sự lo lắng của các bậc phụ huynh càng được đẩy lên cao. Không chỉ lo lắng cho việc học mà còn lo lắng cho sự an toàn của con cái, lo lắng cho tương lai và cả tính mạng của con mình.

4. Đối với xã hội

Xã hội Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc của nền văn hóa Nho giáo với những lễ nghi, phép tắc, chuẩn mực đạo đức và truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo. Những nét văn hóa ấy đã ăn sâu vào trong tâm thức của mỗi người dân Việt với sự tôn trọng lễ nghĩa giữa tình thầy trò và tình bạn bè. Thế nhưng, với xu thế toàn cầu hóa, đất nước mở cửa hội nhập thì những nét văn hóa truyền thống đã dần thay đổi. Những chuẩn mực đạo đức quý giá ấy đã dần bị phai nhạt, thay vào đó là những nét văn hóa hiện đại, lai căng. Những nét văn hóa không phù hợp du nhập vào và làm lu mờ những nét văn hóa truyền thống tốt đẹp. Giờ đây, có những học trò ngang nhiên cãi lại thầy, thậm chí đánh thầy ngay trên bục giảng đến mức ngất xỉu; bạn bè đánh đấm, đâm chém nhau xảy ra khá thường xuyên. Chính những hành động ấy đã càng làm lu mờ những nét văn hóa truyền thống của xã hội, thể hiện một sự suy đồi về mặt đạo đức và sự sai lệch về mặt hành vi một cách đáng báo động. Cùng với những ảnh hưởng tới văn hóa truyền thống của xã hội thì hành vi bạo lực học đường cũng làm mất trật tự xã hội. Những vụ bạo lực học đường không chỉ xảy ra trong khuôn viên nhà trường mà phần lớn còn xảy ra ở bên ngoài nhà trường. Những vụ bạo lực học đường có thể là giữa một học sinh với một học sinh nhưng cũng có thể là những hành vi “đánh hội đồng” và cả những vụ bạo lực học đường có sự tham gia của những người ngoài, vì thế, sự mất trật tự xã hội mà nó gây ra không phải là nhỏ, làm cho môi trường xã hội không còn lành mạnh

5. GIẢI PHÁP PHÒNG TRÁNH BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG

1. Đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về phòng chống bạo lực học đường

Nhận thức là khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định đến sự thành công hay thất bại của một quá trình hoạt động. Do đó, việc nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm cho đội ngũ giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh trong trong công tác xây dựng lớp học an toàn, phòng chống bạo lực học đường là một yếu tố vô cùng quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống lành mạnh cho HS. Tuy nhiên để mang lại hiệu quả cao thì chúng ta cần lựa chọn biện pháp, nội dung tuyên truyền sao cho phù hợp với nhận thức từng đối tượng. Cụ thể chúng tôi đã triển khai một số biện pháp sau:

- Thường xuyên tuyên truyền giáo dục pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường cho giáo viên và học sinh qua hệ thống phát thanh của nhà trường.

- Nhà trường còn tổ chức tuyên truyền tới học sinh, CMHS qua hệ thống thư điện tử Enetviet và qua mạng xã hội như Zalo, Facebook…

- Tuyên truyền bằng các hình ảnh trực quan được treo tại các vị trí học sinh thường qua lại dễ quan sát: khẩu hiệu, pano áp phích tuyên truyền về phòng, chống bạo lực học đường.

- Tuyên truyền thông qua hình thức sân khấu hóa trong các giờ sinh hoạt tập thể dưới cờ.

2. Tích hợp nội dung phòng chống bạo lực học đường vào các hoạt động dạy học, giáo dục các môn học/ hoạt động giáo dục

HS là đối tượng chính trong hoạt động xây dựng lớp học an toàn, phòng chống bạo lực học đường chính vì vậy, GV cần đẩy mạnh tích hợp nội dung giáo dục phòng chống bạo lực học đường vào chương trình và các hoạt động giáo dục cụ thể như:

- Giáo dục đạo đức, lối sống, ý thức chấp hành pháp luật của HS theo nội dung chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới. Hiện nay các trường dường như chỉ chú ý tới dạy chữ chứ ít chú trọng dạy người. Trong khi việc giáo dục đạo đức trong nhà trường quá khô khan và thiếu thực tế. Việc đẩy mạnh giáo dục đạo đức là giải pháp bền vững và căn bản nhất cho nạn bạo lực học đường xảy ra trong môi trường sư phạm. Bởi vậy rất cần có sự lồng ghép chương trình giáo dục kỹ năng sống với chương trình của một số môn học trong nhà trường phổ thông.

- Lồng ghép, tích hợp nội dung, kiến thức về bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường vào kế hoạch giáo dục của GV và nội dung bài dạy cho phù hợp. Đưa giáo dục pháp luật phòng, chống bạo lực học đường vào bài giảng, các hoạt động trong trường học sẽ khiến cho học sinh ghi nhớ và cũng có thể đưa ra những ý kiến, những sáng kiến để phòng chống bạo lực học đường cho mình và mọi người. Nhưng việc tích hợp vào các môn học liên tục, tràn lan sẽ khiến cho học sinh bị quá tải về lượng kiến thức. Cho nên cần đưa vào đúng lúc, đúng chỗ, phù hợp với từng đối tượng học sinh, đồng thời đa dạng hóa về hình thức truyền đạt sẽ hấp dẫn đối với học sinh, giúp các em có thể nắm bắt được nội dung thông tin một cách nhanh chóng, có hiệu quả. 

+ Đối với môn Giáo dục công dân lồng ghép giáo dục, tuyên truyền kiến thức về phòng chống bạo lực học đường qua các bài dạy về pháp luật.

+ Đối với môn Ngữ văn thì tích hợp giáo dục về phòng chống bạo lực học đường khá dễ dàng và phù hợp. Tích hợp vào các vấn đề nghị luận xã hội, các buổi ngoại khóa hoặc hình thức sân khấu hóa thành với những tiểu phẩm để tuyên truyền về phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh.

          Tích hợp liên môn là xu thế giáo dục hiện nay mà mỗi giáo viên phải thực hiện. Việc làm này, nếu được giáo viên vận dụng phù hợp sẽ đem đến những bài giảng hấp dẫn, tác động sâu sắc đến nhận thức của học sinh. Do vậy giải pháp này đòi hỏi sự chủ động, sáng tạo của từng giáo viên trong mỗi bài giảng của mình.

3. Tổ chức hoạt động ngoại khóa

          Ngoài những hoạt động nội khoá, nhà trường tổ chức nhiều hình thức hoạt động ngoại khóa đa dạng, hấp dẫn như: Tổ chức các buổi nói chuyện, trao đổi giữa đơn vị công an với trường học; đưa việc tuyên truyền giáo dục pháp luật vào sân khấu học đường; xây dựng hòm thư góp ý; đưa học sinh đi tham quan các di tích lịch sử để định hướng, giáo dục cho các em lối sống đẹp, lành mạnh; tổ chức các hội thi “Chung tay phòng chống bạo lực học đường” nhằm nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của giáo viên và học sinh trong công tác phòng chống bạo lực học đường. Thông qua các buổi truyền thông và tổ chức hội thi sẽ tác động sâu rộng đến nhận thức của giáo viên và học sinh về ý thức ngăn ngừa và phòng chống bạo lực trong trường học đồng thời học sinh sẽ có động cơ, thái độ và phương pháp học tập đúng đắn.

Trong các hoạt động giáo dục ngoại khóa GV có thể đễ dàng tích hợp kiến thức bổ ích như: Giáo dục HS nhận biết cảm giác an toàn hoặc không an toàn để HS có thể thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp nhất là khi đứng trước nguy cơ bị xâm hại tình dục; Giáo dục HS không giữ bí mật một mình, HS có thể chia sẻ với người lớn mà HS tin tưởng sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ gặp các vấn đề bạo lực đối với các em; Giáo dục HS tập dượt xử lý các tình huống mà HS có nguy cơ bị bạo lực, giúp HS có thể ứng phó với nguy cơ bị xâm hại tình dục nếu xảy ra tình huống này trong cuộc sống.

Vì vậy, trong thời gian qua nhà trường đã thường xuyên phối hợp với cha mẹ học sinh, giáo viên chủ nhiệm, các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường tổ chức các buổi ngoại khóa, chuyên đề để giáo dục kiến thức về phóng chống bạo lực học đường cho học sinh cụ thể là:

- Ban hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã phối hợp với công an huyện Văn Lâm tuyên truyền, phổ biến, giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho toàn thể cán bộ, giáo viên và học sinh nhà trường. Những kiến thức về phòng chống bạo lực học đường được triển khai dễ hiểu, đi từ những dẫn chứng chân thật trong cuộc sống mà cán bộ công an cung cấp đã tác động trực tiếp đến nhận thức của HS

- Tổ chức các hạt động trải nghiệm học tập tại các di tích lịch sử, các địa danh nổi tiếng trong và ngoài tỉnh. Qua những chuyến đi này, HS không chỉ tăng thêm kiến thức lịch sử, đời sống mà còn bồi đắp thêm kĩ năng sống, tình đoàn kết, tình yêu quê hương đất nước, nghị lực sống… Đó là những tiền đề to lớn trong việc ngăn chặn bạo lực học đường.

4. Phát huy vai trò của các lực lượng giáo dục

Nhà trường kết hợp với Đoàn thanh niên, Đội TNTP và GVCN thành lập “Câu lạc bộ Tư vấn, phòng, chống bạo lực học đường” trong đó có đội thanh niên xung kích là các cán bộ lớp như lớp trưởng, bí thư, lớp phó hoc tập. Lực lượng này sẽ đi tiên phong trong việc phát hiện những nguy cơ bạo lực học đường có thể xảy ra tại lớp học và ngoài nhà trường để kịp thời báo lại với GVCN, GVBM. Từ đó, các thầy cô có kế hoạch can thiệp kịp thời những dấu hiệu về BLHĐ, từ đó ngăn chặn kịp thời những hành vi BLHĐ sẽ xảy ra.

3.2.5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục phòng, chống BLHĐ cho học sinh trường THCS Tân Quang

          Song song với việc sử dụng hệ thống loa phát thanh để tuyên truyền thông tin thì trong những năm gần đây chúng tôi cũng đã ứng dụng công nghệ thông tin vào thực hiện giáo dục, tuyên truyền kiến thức cho học sinh cụ thể như sau:

          - Tham gia hệ thống phòng ngừa bạo lực trên cơ sở dữ liệu ngành được Bộ GD&ĐT hướng dẫn triển khai thực hiện từ tháng 12/2020. Nhờ đó mà các cơ quan quản lý kịp thời nắm bắt được các thông tin, số liệu về các vụ BLHĐ xảy ra trên địa bàn tỉnh, huyện, từ đó có giải pháp chỉ đạo kịp thời, hạn chế mức thấp nhất tình trang BLHĐ.

- Sử dụng mạng xã hội Facebook, zalo, messenger tạo các nhóm lớp, các Fanpage của trường, Đoàn trường để gửi thông điệp, bài viết tuyên truyền kiến thức phòng, chống BLHĐ tới học sinh toàn trường.

- Sử dụng hệ thống trang web của nhà trường để đưa bài viết tuyên truyền kiến thức phòng, chống BLHĐ cho học sinh.

Với việc sử dụng các trang mạng xã hội, trang web của trường để truyền tải các bài viết, các thông điệp và giáo dục kiến thức phòng, chống BLHĐ cho học sinh chúng tôi thấy có được một số ưu điểm nổi bật so với việc tuyên truyền qua hệ thống loa phát thanh đó là thông tin có thể truyền tải đến học sinh nhanh chóng, đầy đủ. Thông tin được lưu trữ lâu dài trên hệ thống nên học sinh có thể tìm hiểu bất cứ khi nào cần. Nội dung bài viết có thể được đưa ra một cách sinh động, sáng tạo, khơi dậy hứng thú cho học sinh.

3. KẾT LUẬN

Giáo dục phòng, chống bạo lực học đường cho học sinh là một nhiệm vụ quan trọng của nhà trường. Hoạt động giáo dục này có ý nghĩa quan trọng và thiết thực đối với học sinh. Bạo lực học đường đang trở thành mối lo ngại của ngành giáo dục, cha mẹ học sinh và toàn xã hội. Nó tác động trực tiếp đến tinh thần, thái độ học tập của học sinh và việc giáo dục của các thầy cô giáo. Bạo lực học đường đang gia tăng và xảy ra ở hầu hết các trường phổ thông, nó đặt ra yêu cầu cho các nhà trường phải có kế hoạch triển khai công tác giáo dục phòng chống bạo lực học đường cho học sinh và giáo viên để môi trường giáo dục lành mạnh hơn và tích cực hơn trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh..

Kết quả nghiên cứu thực trạng bạo lực học đường ở trường THCS Tân Quang cho thấy giáo viên và học sinh phần lớn đều có nhận thức đúng đắn về bạo lực học đường, về nguyên nhân, hậu quả của bạo lực học đường, chỉ có một bộ phận học sinh có nhận thức chưa đầy đủ về bạo lực học đường. Kết quả khảo sát cũng cho thấy đều xảy ra bạo lực học đường và tình trạng này đều có sự gia tăng. Hiện nay, trường THCS Tân Quang nắm bắt được thực trạng bạo lực học đường trong trường mình và đã triển khai kế hoạch phòng chống bạo lực học đường và đạt được một số thành quả nhất định. Nhà trường có những biện pháp xử lý, áp dụng cho những trường hợp vi phạm khác nhau đồng thời cũng phối hợp với gia đình học sinh, với chính quyền địa phương, các lực lượng giáo dục và các tổ chức Đoàn thể xã hội để tăng cường giáo dục, tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức về bạo lực học đường để khắc phục tình trạng bạo lực học đường. Tuy nhiên, trước thực trạng bạo lực học đường đang gia tăng với những vụ việc có tính chất và mức độ nguy hiểm nhà trường chưa có biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn kịp thời vì vậy hiệu quả công tác phòng chống bạo lực chưa cao, ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học của nhà trường. Để làm tốt công tác phòng chống bạo lực trong

trường học không chỉ phụ thuộc vào tinh thần, thái độ và tính tích cực của các chủ thể trong nhà trường mà còn phụ thuộc vào nhận thức và năng lực của các nhà giáo dục, phụ thuộc vào những cách thức tổ chức các hoạt động giáo dục hay chính những hình thức phòng chống bạo lực học đường.

Hãy cùng chung tay để xây dựng “Trường học hạnh phúc.”